Ngày 2/7/1954, Nam Định đc giải phóng. bây giờ tôi, một học sinh đệ tam (lớp 10) Trường Trung học đệ nhị cấp Nguyễn Trãi, TP. hà Nội, đang nghỉ hè nhà ở TP Nam Định.
Một hôm, một anh sinh viên dự bị ĐH, từ khu 4 về, ở trọ nhà tôi hơn một tháng để chờ giải phóng Hà Nội Thủ Đô. Anh có mang theo rất nhiều sách: Duy vật biện chứng, Duy vật lịch sử dân tộc, Giáo trình văn học, sách văn học, Trong số đó có Thép đã tôi thế đấy (Thép Mới dịch), sách bằng giấy rơm nhưng cũng đọc được. và tôi đã say sưa đọc không dưới 2 lần.
==>> Xem thêm gia sư uy tín môn văn 10 : gia sư dạy văn lớp 10
anh hùng Paven Coocsaghin khi bằng tuổi tôi lúc đó (15 tuổi) đã gặp Cách mạng Tháng Mười. Anh đã tham gia nội chiến với tư cách là kẻ đảm bảo an toàn công cuộc giải phóng các người lao động chống lại bạo lực phản cách mạng của các kẻ thống trị áp bức bóc tách lột. Anh đã từ bỏ mối tình đầu với Tônhia, không phải vì hi sinh cho cách mạng, cũng không hẳn vì khắc kỷ mà vì không hề yêu một người không cùng lý tưởng với mình.
Anh phê phán Tônhia: “Em đã có anh dũng yêu một công nhân nhưng không tồn tại anh dũng yêu một lý tưởng”. và anh đã trung thành với lý tưởng cao đẹp về cuộc sống thường ngày, với tâm niệm “cái quý nhất của con người là đời sống, người ta chỉ sống 1 lần thôi. Phải sống làm thế nào để cho ra sống, làm sao cho khỏi xót xa ân hận vì những năm tháng đã sống hoài sống phí, cho khỏi hổ thẹn về dĩ vãng ti tiện and đớn hèn của bản thân mình, để thế nào cho khi nhắm mắt xuôi tay, có thể nói toàn bộ đời ta, tất cả sức ta đã hiến dâng cho sự nghiệp cao đẹp nhất bên trên đời: sự nghiệp đấu tranh giải phóng loài người”.
Về sau này, tôi có tiếp thụ thêm quan niệm “mục đích cuộc sống thường ngày đó là cuộc sống” nhưng do có quan niệm sống của Paven soi chiếu nên cái cuộc sống thường ngày mà họ xem như là mục đích ấy cũng chính là cuộc sống thường ngày có chất lượng theo nghĩa tốt đẹp tổng thể và toàn diện của từ này, chứ không những hiểu theo nghĩa “hưởng thụ cá nhân” hoặc sống bằng mọi giá.
về sau, tôi được đọc lại toàn văn Thép đã tôi thế đấy, càng hiểu lí tưởng và cách sống ấy đang còn soi chiếu vào mọi ngóc ngách của đời sống, của tâm tư cảm tình con người, như khi Paven cứu một người con gái suýt bị một tên cướp hãm hại, người yêu của cô ta lại hỏi Paven: “Hỏi thật cậu, cô ấy có bị làm sao không”. Paven khinh bỉ không thèm replay. Hoặc Paven phản đối trò chơi “mớm chim bồ câu”, Có nghĩa là trai gái hôn nhau, mặc dù không có tình yêu. Như Maiacopxki nói: “Chủ nghĩa cộng sản không chỉ có trong xí nghiệp, bên trên ruộng đồng/ Nó còn trong sinh hoạt từng ngày, trên bàn ăn trong nhà”.
Năm học 1964 – 1965, ra dạy học, tôi say sưa dạy Thép đã tôi thế đấy. Tôi bảo em trai tôi – về sau là họa sỹ Đặng Hiền vẽ cho tôi một tấm hình Nicolai Ôxtơrốpxki và mang ra lớp treo trong quãng những giờ tôi dạy. Tôi đã cho học sinh của lớp tôi diễn trích đoạn trên công trường Baiarơca, lớp tôi không có nữ sinh, phải “vay” một cô ở lớp bên dưới đóng vai Tônhia. Em Chính, người đóng vai kĩ sư Vaxili sau đi chiến đấu and đã hi sinh anh dũng vì em khinh ghét lối sống ích kỉ mà Vaxili là hiện thân. 60 năm sau họp lớp các em vẫn còn đấy nhắc về kỉ niệm diễn bên trên công trường Baiarơca…
Lên đại học tôi được học nhiều về văn học Nga and Xô Viết, từ thầy Hoàng Xuân Nhị, người thầy rất giàu nhiệt huyết với cách mạng, với văn học and với những thế hệ học trò. Thầy chỉ dẫn công ty chúng tôi đọc Tuôcghênhiep, Gôgol, Dôtxtôiepxki, Liep Tônxtôi… Alexây Tônxtôi, Aimatop, Pautôpxki… & đặc biệt là Macxim Goocki.
Bài thi tốt nghiệp của Shop chúng tôi là cách thức sáng tác của Macxim Goocki. Nhờ học thầy & đọc nhiều về M. Goocki, tôi đã đạt điểm xuất sắc. đặc biệt tôi rất say sưa với chủ nghĩa lãng mạn của M. Goocki qua tác phẩm Bài ca chim báo bão, Bài ca chim ưng…
trong tương lai ra dạy Bài ca chim ưng cho học sinh lớp 10 (tương đương lớp 12 ngày nay), tôi đã lôi cuốn các em vào giấc mơ chim ưng, giấc mơ biến thành những chim ưng thời đại. Một học sinh đã tâm sự với tôi như thế và em đã xông vào lũ ó trời, bắn tan xác sáu máy bay phản lực Mỹ, đc tuyên dương nhân vật. chính là Nguyễn Đức Soát, học sinh khóa 1962 – 1965, sau đây là Trung tướng Tư lệnh Không quân. sau thời điểm em được tuyên dương (1973), tôi đã viết Trường ca Đôi cánh gồm 900 dòng thơ and một bài Ký có tên Chim ưng bay lên từ mái trường được đăng bên trên báo Người giáo viên nhân dân.
Sau giải phóng Hà Nội, tôi may mắn đc học 2 năm với thầy giáo văn từ kháng chiến về, thày Lương Thanh Tường. Thày đã say sưa phân tích Thép đã tôi thế đấy và đọc diễn cảm nhiều bài thơ của Maiacopxki mà mấy năm sau tôi đã được đọc trong tập thơ dịch của Hoàng Trung Thông.
Thầy đã đọc cho Shop chúng tôi nghe các bài: tốt lắm, Chiếc hộ chiếu Liên Bang Xô Viết, các người loạn họp. Tôi còn nhớ những câu: “Tôi ca ngợi VN hiện tại / Bằng ba lần ca giang sơn tương lai/ Tôi kính yêu các công trình kếch xù / những bước chân rất rộng, rất dài” (tốt lắm) và Contact với những thành tích những bước đầu của khu vực miền bắc sau giải phóng, làm cho những học sinh vùng mới giải phóng công ty chúng tôi thêm tin tưởng chính sách mới.
sau đây lên đại học, tôi còn đc đọc nhiều bài thơ của Maiacôpxki do Trần Dần dịch, và tôi đã thuộc các câu: “Nhà thơ bao giờ cũng nợ nần vũ trụ/ Eo sèo lãi mẹ lãi con/ Tôi nợ Hồng quân/Nợ rặng đèn phố Bơrốtoai/ Nợ đóa anh đào Nhật Bản/ Tôi nợ tất cả những gì tôi chưa hát đc bằng thơ” mà sau, trở thành nhà thơ, tôi đã chiêm nghiệm. Hay những câu “Chúng ta đi đạn sủa sau lưng/ Bom gầm trước mặt/ Cho toàn thế giới sống chung/ để cho khi chết, họ sẽ hóa/ thành các con tầu, thành những bài thơ” thì càng về già, tôi càng tâm đắc.
không những tôi mà cả thế hệ tôi đều thích thơ văn Xô Viết. Năm học 1957 – 1958, trong một cuộc sinh hoạt câu lạc bộ của trường ĐH Tổng hợp, bạn tôi là anh Đặng Quang Khang, sinh viên vật lí, đã xung phong lên đọc bài thơ Đợi anh về của Constantin Ximônốp bằng nguyên bạn dạng tiếng Nga & bản dịch thơ của chính Đặng Quang Khang. Cả hội trường đã vỗ tay hoan hô, thầy giáo dạy tiếng Nga nói vui: “Ông đọc & dịch thơ Ximônốp thế thì đến bố Tây cũng chết”, cả hội trường lại được một dịp cười vui.
Năm học 1989 – 1990, thư viện Hà Đông (Hà Sơn Bình) có tổ chức cuộc thi reviews sách. Một giáo viên có tiếng ở độc lập về đăng ký bài Người thầy đầu tiên truyện ngắn của Aimatôp. Tôi đăng ký Trường ca V.I Lênin (Xuân Diệu dịch). Do yêu thơ, yêu Maiacopxki và kính yêu Lênin, tôi đã thuyết trình hết mình về trường ca đó, đọc diễn cảm nhiều câu hay, lại được cử tọa mà phần nhiều là học viên cổ vũ, nên tôi đã dành giải nhất, thầy giáo hòa bình được giải nhì, bắt tay chúc mừng tôi và nói vui: “Tôi không hề thắng đc Maia and học trò anh”. Vâng, tôi phải cảm ơn lãnh tụ vĩ đại, nhà thơ lớn Xô Viết, và các học trò tôi, các Fan Hâm mộ của Maia cũng là các người con trung thành của cách mạng.
Nguồn: Tổng hợp trên mạng